İsrail’de çok az sayıda Hristiyan yaşıyor. Buna karşılık Hristiyanlık burada doğdu. İsrail vatandaşı Hristiyanların oranı İsrail’in kuruluşundan bu yana azalmaya devam ediyor. İsrail Hristiyanları birçok konuda dünyadaki diğer dindaşlarıyla ters düşüyorlar.
Din İsrail’de önemli bir sosyal role sahiptir. İsrail’deki çatışmalar ve İsrail’in işgal politikaları tamamen dini inançlardan kaynaklanmaktadır. Buna karşılık İsrail’in kurucuları Laik batı kültürünün uzantılarıdır. Müslümanlar için, Hicaz’dan sonra en mukaddes mekanlar İsrail’de bulunuyor. Aynı durum Hristiyanlar ve Yahudiler için’ de geçerlidir. Yani Hristiyanların ve Yahudilerin de en kutsal mekânları İsrail’in hegemonyası altındadır.
Hristiyanlar açısından İsrail ülkesi ve İsrail’in hegemonyası altındaki Filistin toprakları, Hz. İsa’nın doğduğu, yaşadığı, tebliğ yaptığı ve kurban edildiği kutsal alanlardır. Her Hristiyan dünyanın neresinde olursa olsun bu topraklardaki tarihi kentleri, yolları ve dağları bilir ve oralara karşı hayranlık duyar. Bundan dolayı olsa gerek, Papa’lar Kudüs’ü mutlaka ziyaret ederler, buradaki tarihi ve mukaddes mekânlarda iki bin sene önce yaşananları cemaatleriyle yeniden tekrarlarlar.
İşin tuhaf tarafı ise şudur: Dünya geneline göre İsrail’de çok az Hristiyan yaşamaktadır. Mesela Orta doğu ve kuzey Afrika İslam ülkelerinde toplam nüfusun %4’ü Hristiyan iken, İsrail’de ise bu oran sadece %2 civarındadır. Bu şu anlama geliyor, Hristiyanlık doğduğu topraklarda varlığını sürdüremiyor. Hz. İsa’nın mukaddes mekânları olarak bilinen mabetler, insanları kendine yeterince bağlamıyor. İsrail ve Filistin Hristiyanları özellikle İsrail kurulduktan sonra yeni şartlara uyum sağlamakta en fazla zorlanan grup olmuşlar. Çünkü nüfus oranlarına bakıldığında sayıları gittikçe azalan cemaat, bölgenin kadim Hristiyan nüfusu olmuştur. Özetle, İsrail kurulduktan bu yana Hz. İsa’nın mekânını bekleyen Hristiyanlar gittikçe azalıyor.
Yine herkese çok ilginç gelecek bir başka durum ise, İsrail vatandaşı Hristiyanların İsrail devletine, Müslümanlara ve Araplara karşı takındığı tutum, dünyanın batı ülkelerindeki Hristiyanların ve küresel imajların takındığı tutumdan çok farklıdır. Batı Hristiyanları, Katolik, Protestan ve Ortadoks farkı olmaksızın, İsrail’e sempatiyle bakarken Müslümanlara, Araplara, Türklere ve özellikle Filistinlilere nefretle bakma eğilimindedirler. Fakat Filistin’in bölgede sayıları gittikçe azalan bu kadim Hristiyanları, dünyanın diğer Hristiyanları ile aynı görüşü beslemiyorlar. Onlar dünyanın diğer Hristiyanları ile çok ters düşüyorlar.
Becka A. Alper, Pew Araştırma Merkezi adına yaptığı bir araştırmaya dayanarak, İsrail vatandaşı -ki İsrail nüfusun %2’sini oluşturuyorlar- Hristiyanların durumunu beş başlıkta sıralamış. Özetle onun yazdıklarından çıkan sonuçlar şunlardır:
1-İsrail vatandaşı Hristiyanlar, Hristiyan olduklarına inanmakla birlikte, sosyal ve etnik olarak kendilerini İsrail vatandaşı olan- ki İsrail nüfusunun %14- Müslümanlarla birlikte, Arap olarak tanımlıyorlar. Bu durum, onların siyasi ve etnik olarak kendilerini doğulu olarak tanımladığı anlamına gelmektedir. Batı Hristiyanları ile sosyal ve kültürel olarak aynı tutumu benimsemiyorlar. İsrail’i fanatik bir Yahudi devleti ve işgalci olarak görüyorlar.
2-İsrail vatandaşı Hristiyanlar, İsrail’e karşı Müslümanların ve Filistinlilerin takındığı tutumu benimsiyorlar. İsrail’in demokratik bir devlet olmadığına ve bir Yahudi devleti olduğuna inanıyorlar. Mesela, Müslümanlar arasında İsrail’i demokratik bulmayan ve bir Yahudi devleti olarak görenlerin oranı, %63 iken, bu oran Hristiyanlar arasında %72 olmuştur. İşin daha da ilginç tarafı İsrail vatandaşı bu küçük Hristiyan azınlığın %86’sı, ABD’nin İsrail’i desteklediğini söylerken, bu oran İsrail vatandaşı Müslümanlar arasında %75’te kalmıştır. İsrail’in barışçıl davranmadığını söyleyen Hristiyanların oranı %79 iken, bu oran Müslümanlarda %61 olmuş. Bu oranlara bakarak İsrail vatandaşı Hristiyanların kendilerini İsrail tehdidi altında görme eğiliminin, Müslümanlardan daha yüksek olduğu söylenebilir.
3-İsrail vatandaşı Hristiyanlar arasında kendilerini dindar olarak tanımlayanların oranı, %57, Müslümanlar arasında kendini dindar görenlerin oranı %68, Yahudilerde ise bu oran %70 çıkmıştır. Bu orana göre, İsrail’de Yahudiler ve Müslümanlar arasında dindarlık eğilimi yüksek iken, Hristiyanlar arasında bu oran düşüktür. Sayıları azalmakla, en kutsal mekânlarda bulunmakla ve kendilerini Siyonist tehdit altında görmekle birlikte yeterince iyi birer dindar Hristiyan olmadıklarını da söylemiş oluyorlar. Araştırma İsrail vatandaşı Yahudiler, Müslümanlar ve Hristiyanlar dindarlık düzeyleri ve ibadet etme sıklıkları bakımından bir birleriyle karşılaştırılmış. Arkaik bir azınlığa dönüşen Filistin Hristiyanları, kiliseye gitme ve ibadet etme oranları bakımından da en az dindar olan grup olmuşlar.
4-İsrail vatandaşı Hristiyan cemaat, kendisiyle Yahudiler arasına grupsal sınırlar koymaktadır. Çocuklarının Yahudilerle ve Müslümanlarla evlilik yapmasını istemiyorlar. Hristiyanlar, Yahudiler ve Müslümanlarla sınırlı sosyal ilişki kuruyorlar. Birçoğu Müslüman ve Arap dostu olduğunu belirtmekle birlikte, cemaat olarak itikadi ve sosyal sınırların korunmasından yana tavır almışlardır.
Siyasi ve kültürel olarak Müslümanlar ve Araplarla birlikte, İsrail ve ABD karşıtı görüşleri benimseyen Hristiyanların, sosyal aidiyet olarak cemaat değerlerini ve inançlarını önemsemeye devam ettikleri anlaşılmaktadır.
5-İsrail vatandaşı Hristiyanlar, dini sembolleri evlerinde ve bedenlerinde taşıma konusunda ise dünyanın diğer Hristiyanları ile mukayese edildiğinde daha mutaassıp bir görüntü veriyorlar.
Araştırmanın sonuçları hakkında şunlar söylenebilir: İsrail vatandaşı Hristiyanlar, İsrail’in Arap topraklarını işgal ettiğine inanıyorlar, bu konuda Filistinlilerle ve Müslümanlarla aynı tutuma sahiptirler. İsrail’i kendi kutsal mekânları için bir tehdit olarak görüyorlar. Amerika ve Avrupa Hristiyanlarının İsrail’e destek vermesini doğru bulmuyorlar. Onların İsrail’e karşı takındığı bu tutum büyük oranda Arap milliyetçiliğine olan bağlılıklarından kaynaklanmaktadır. Kendilerini dindar görmedikleri halde İsrail’e tepki duymaları geleneksel İslam medeniyeti dönemlerimden kalma birlikte yaşama tecrübelerine duydukları özlemden kaynaklanmış olabilir.
İsrail’in tarihi metaforlarla inşa edip güncelleştirdiği Siyonist politikanın dayanılmaz bir tehdit ve yıkım olduğunu doğrudan tecrübe ediyorlar. Bundan dolayı Siyonizme karşı çıkıyorlar. Ancak ABD ve Avrupa Hristiyanları Siyonizm’in kutsal mekânlar için nasıl bir tehdit olduğunu yaşayarak öğrenemiyorlar. Onlar Filistin’de olanları politikacılardan, gazetelerden ve küresel imajlardan öğreniyorlar. Bundan dolayı Siyonizm’in Kudüs için ne demek olduğunu inançlarına aykırıda olsa öğrenemiyorlar.